به طور کلی ? کارهای نیک ? نقش به سزایی در آرامش روح در عالم برزخ ? و رهایی از فشار قبر دارد ? ولی مطابق روایات ? بعضی از اعمال در این راستا ? نقش بیشتری دارند ? در این جا به این موارد توجه کنید :

1 - نماز شب : امام رضا (ع) فرمودند : « کسی که نماز شب بخواند ? و در قنوت نماز « وِتْر » هفتاد بار استغفار کند « اُجِیرَ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ » : « از عذاب قبر ? پناه داده می شود »¹
2 - به طور کامل و صحیح انجام دادن رکوع : امام باقر (ع) فرمودند : « کسی که رکوع نمازش را کامل انجام دهد ? وحشت قبر به او نمی رسد . »²
3 - صدقه دادن : رسول اکرم (ص) فرمودند : « بر میت ساعتی سخت تر از شب اول قبر نیست ? پس رحم نمایید به مردگان خود با صدقه دادن . »
4 - نماز وحشت خواندن برای مرده : ( به طور مفصل به این موضوع می پردازیم )
5 - حج : امام صادق (ع) فرمودند : « کسی که چهار بار ?حج انجام دهد ? هرگز فشار قبر به او نرسد . »³
6 - مردن در جمعه : مردن بین ظهر پنجشنبه تا ظهر جمعه ? موجب رفع فشار قبر می گردد ? و طبق بعضی روایات ? امام صادق (ع) فرمودن : « کسی که در روز جمعه بمیرد برای او برات آزادی از فشار قبر مقرّر می شود . »⁴
7 - نهادن دو چوب تر همراه میت : مستحب موکد است ? دو چوب تر و تازه ( دو شاخه درخت را بگیرند و برگهایش را از آن جدا نمایند ? هر یک از آن به اندازه یک ذراع یعنی از آرنج تا سر انگشتان باشد و اگر کوتاهتر باشد هم مانعی ندارد .) یکی از آن دو چوب را در جانب راست از گلوگاه تا هر جا که رسید چسبیده به بدن بگذارند ? و دیگری را در جانب چپ ? روی پیراهن زیر روپوش به همان ترتیب بگذارند ? و ظاهر این است که هر گونه بگذارند ایرادی ندارد. و مستحب است ? این دو چوب تازه از درخت خرما باشد ? اگر نبود از درخت سدر ? و اگر نبود از درخت بید ? و اگر نبود از درخت انار ? و اگر نبود ? هرگونه چوب تر و تازه ? کافی است . و مستحب است ? نام میت و اینکه او به یکتایی خدا و رسالت محمد (ص) و امامت امامان (ع) گاهی می دهد ? در آن دو چوب نوشته شود . ⁵ زراره می گوید : به امام باقر (ع) عرض کردم : « چرا چوب تازه همراه میت قرار داده می شود ؟ » فرمودند : « زیرا همین دو چوب تازه ? عذاب و حساب قبر را تا مدتی که خشک نشده اند ? دور می کند .» سپس در پایان فرمودند : « به خواست خدا ? پس از آنکه آن دو چوب خشک شدند ? غذاب و حساب قبر به سراغ میت نمی رود .»⁶
نظیر این سوال ? از امام صادق (ع) شد ? و آن حضرت همان جواب فوق را داد.⁷
روایت شده که : « رسول خدا (ص) از کنار قبری عبور کرد و دریافت که صاحبش را غذاب می کنند ? چوب تازه ای خواست و آن را دو نصف کرد ? یکی از آنها را در ناحیه ی بالای سر قبر ? و دیگری را در ناحیه ی پا بر قبر او فرو کرد و فرمودند : تا هنگامی که این دو چوب تازه اند ? عذاب او کاهش می یابد . »⁸
در روایت دیگر آمده : « حضرت آدم (ع) وصیت کرد که دو چوب تازه ? در میان کفنش بگذارند تا اُنس داشته باشد این سنت بین پیامبران ? معمول بود و در زمان جاهلیت ? ترک شد ? پیامبر اسلام (ص) دوباره آن را زنده کرد . »⁹
8 - ریختن آب ? روی قبر : مستحب است ? پس از آنکه میت به خاک سپرده شد ? شخصی رو به قبله بایستد و از ناحیه ی بالای سر میت تا روبروی  پای او آب بپاشد و سپس از آنجا تا بالای سر او بپاشد و اگر آب زیاد آمد ? به وسط قبربپاشد ? چنان که این مطلب از امام کاظم (ع) نقل شده است .¹⁰ بعید نیست که پاشیدن آب ? بر روی قبر تا 40 روز یا 40 ماه ? مستحب است .¹¹پیامبر (ص) دستور می داد ? روی قبر ? آب بپاشیدند . و این سنت در زمان رسول خدا ? عمل می شد . ¹² محدّث قمی (رحمة الله ) می گوید : « پاشیدن آب ? روی قبر در هر وقت ? نیکو است . » ¹³ امام صادق (ع) درباره پاشیدن آب بر روی قبر فرمودند : « تا وقتی که رطوبت آب روی خاک قبر است ? عذاب قبر از میت دور می گردد. » ¹⁴ لازم به ذکر است که : مردم به این کار استحابی ? خوب عمل می کنند ? چون هر عصر پنجشنبه که به زیارت اهل قبور می روند سنگ قبر و حتی تمام روی قبر را با آب یا گلاب می شویند.
9 - خواندن بعضی از سوره های قرآن : امام علی (ع) فرمودند : « کسی که هر جمعه ? سوره ی نساء را بخواند ? از فشار قبر در امان باشد . » ¹⁵ امام صادق (ع) فرمودند : « سوره ی یاسین ? قلب قرآن است ? هرکس آن را قبل از غروب بخواند از فشار قبر ? ایمن باشد . » ¹⁶ همچنین کسی که به خواندن سوره ی « زُخْرف » مداومت کند ? خداوند او را در قبرش ? از فشار قبر و جانوران زمین ? ایمن گرداند . ¹⁷ پیامبر (ص) فرمودند : « کسی که هنگام خواب ? سوره ی تکاثر را بخواند ? از سختی قبر ایمن گردد . » ¹⁸ امام صادق (ع)  فرمودند : « کسی که سوره ی  ((ن وَ الْقَلَم)) را در نماز واجب یا نافله بخواند ? او را از فشار قبر ? پناه دهد . » ¹⁹ و خواندن بعضی از دعاها نیز دارای این اثر خواهد بود که در کتابهای دعا ذکر شده است .²⁰
10 - آن که در هر روزی ده مرتبه « اَعْدَدْتُ لِکُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ الّا الله » تا آخر بخواند که در سفینة البحار ? ماده فبر موجود است . هرکس این دعا را بخواند حق تعالی چهار هزار گناه کبیره او را بیامرزد و از سنکرات مرگ و فشار قبر و صد هزار هول قیامت نجات دهد و از شر شیطان و لشکرهای او محفوظ گردد و غم و اندوهش زایل شود .
11 - آنکه دفن شود در نجف الاشرف و کربلا ? زیرا که از خواصّ آن تربت شریف آن است که ساقط می شود عذاب قبر و حساب منکر و نکیر از کسی که در آن مدفون شود .²¹
12 - آنکه روز اول رجب ده رکعت نماز بخواند و در هر رکعت یک مرتبه حمد و سه مرتبه توحید ? تا محفوظ بماند از فتنه ی قبر و عذاب روز قیامت . و در شب اول رجب بعد از نماز مغرب بیست رکعت به حمد و توحید خواندن برای رفع عذاب قبر نافع است .²²
13 - آنکه چهار روز از ماه رجب روزه بگیرد²³  و همچنین روزه گرفتن دوازده روز از شعبان .²⁴
14- از چیزهایی که باعث نجات از عذاب قبر است خواندن سوره ی « تَبارَکَ الْمُلک » بالای قبر میت است ? چنان که قطب راوندی از ابن عباس نقل کرده که : مردی رو به روی قبری خیمه ای زد و ندانست که آن قبر است و سوره ی « تَبارَکَ الْمُلک »را خواند ? پس شنید صیحه زننده ای را که گفت : این سوره نجات دهنده است. این مطلب را به حضرت رسول (ص) کرد . آن حضرت فرمودند : آن سوره نجات دهنده است از عذاب قبر . ²⁵ شیخ کلینی از حضرت امام محمد باقر (ع) روایت کرده که فرمودند : « سوره ی ملک ? مانعه است ? یعنی منع می کند از عذاب قبر .²⁶
15 - از « دعوات رواندی » نقل شده که حضرت روسل (ص) فرمودند : وقتی جنازه ای دفن شد هر که نزد قبر او سه مرتبه بگوید : « اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَنْ لا تُعَذِّبَ هذا الْمَیِّتَ » حق تعالی غذاب را از او بردارد تا روزی که در صور دمیده شود .²⁷
16 - شیخ طوسی در « مصباح المتهجّد » از حضرت رسول (ص) روایت کرده که هر که در شب جمعه دو رکعت نماز بخواند ? در هر رکعت حمد و پانرده مرتبه « اذّا زلزلت » ? حق تعالی او را از عذاب قبر و از هول های روز قیامت ایمن گرداند.²⁸
17 - و نیز از برای عذاب قبر نافع است ? سی رکعت نماز خواندن در شب نیمه ی رجب که در هر رکعت یک مرتبه حمد و ده مرتبه توحید.²⁹  و همچنین در شب شانزدهم و شب هفدهم رجب .³⁰ و نیز در شب اول شعبان صد رکعت نماز بخواند به حمد و توحید چون از نماز فارغ شود پنجاه مرتبه « توحید » بخواند . و در شب بیستو چهارم شعبان دو رکعت نماز بخواند در هر رکعت حمد یک مرتبه و « اذا جاءَ نَصْرُ اللهِ » ده مرتبه. و در روز نیمه ی رجب نیز پنجاه رکعت نماز به حمد و توحید و فلق و ناس وارد است که برای رفع عذاب قبر نافع است. همچنین در شب عاشورا .
18 - شهادت در راه خدا : امام صادق (ع) می فرمایند : «شهیدان همان ضربه ای را که در راه خدا خورده اند برای ایشان کافی است .»³¹

_{1) بحار - ج87 - ص161     2) همان- ج85 -ص107      3) خصال صدوق - ج1 - ص146 ? بحار ج 99 - ص20
4) المحاسن البرقی - ص60 ? بحار - ج6 - ص130        5) عروة الوثقی - ص133 ? فروع کافی - ج3 - ص 151 تا 153
6) فروع کافی - ج3 - ص152         7) همان ? ص153        8) عروة الوثقی - ص133      9 ) همان مدرک
10) فروع کافی - ج3 - ص199     11) عروة الوثقی - ص144      12)فروع کافی- ج3 - ص200 ? علل الشرایع- ص307
13)سفینة البحار -ج2 -ص397     14)فروع کافی -ج3 -ص200      15) ثواب الاعمال- ص 235     16) همان - ص250
17) ثواب الاعمال - ص243         18) سفینة البحار - ماده قبر         19) همان     20) برزخ در چند قدمی ما - ص 125
21) ارشاد القلوب - ج2 -ص347     22)اقبال الاعمال - ص 120     23) اقبال الاعمال - ص129
24) امالی شیخ صدوق - ص 76 - مجلس هفتم - حدیث 43
25)مستدرک الوسائل - ج1 -ص 301  ? بحارالانوار - ج 82 - ص 64        26) کافی - ج2 - ص 633
27)سفینة البحار - ج4 -ذیل کلمه «قبر»      28) مصباح المتهجّد -ص 260 - چاپ بیروت
29) اقبال الاعمال - ص157 - چاپ بیروت         30) همان ماخذ - ص 170 و 171
31) سفینة البحار - ماده قبر  ? منازل الاخره - ص38   ? مستدرک - ج1 -ص340  ? بحار- ج6 -باب قبر}